Είναι,στην παραδοσιακή νεο-ελληνική διαλεκτολογία,το φαινόμενο της τροπής του συμφώνου κ σε τσ και του γκ σε τζ μπροστά από τα φωνήεντα ε και ι και το ημίφωνο j + α,ο,ου.
(π.χ : κίτρινο=τσίτρινο,άγγελος=άντζελος,αγκίστρι=ατζίστρι,στιχοπλοκία=στιχοπλατσά)
..
Το φαινόμενο είναι γνωστό και σε πολλές άλλες γλώσσες και θεωρείται ουρανικοποίηση ή ουράνωση των κ,γκ,και γι'αυτό ονομάζεται διεθνώς PALATAL-ISATION :
http://en.wikipedia.org/wiki/Palatalization
..
Παρατηρείται κυρίως στα νησιώτικα ιδιώματα της γλώσσας μας,-όχι όμως στα επτανησιακά-.
Χαρακτηρίζει την προφορά των κατοίκων,
της Έξω Μάνης,
της Αλικαρνασσού,
της Σκύρου,
της Καλύμνου,
μερικών κωμοπόλεων της Ρόδου,των Κυκλάδων,της Αρκαδίας (Βαλτετσίνικο,..),και
του χωριού Δεσφίνα της ΒΔ Βοιωτίας.
..
Στην Κρήτη δεν έχει καθολικότητα,αλλά παρατηρείται σ'ελάχιστες λέξεις,όπως μικρός=μικιός.
..
Στο ιδίωμα των προ-επαναστατικών Αθηνών (1821),φαίνεται ότι επικρατούσε ο τσιτσικισμός,π.χ.στα τοπωνύμια
Καρρύτση=Καρύκη,Γαλάτσι=Γαλάκη.
Επίσης επικρατούσε στα σβασμένα πια σήμερα ιδιώματα της Αίγινας,της πόλης των Μεγάρων και στην Τσακωνική διάλεκτο.
..
Στην Κύπρο,στο σβησμένο πια ιδίωμα της Κύμης (Εύβοια),στην Πάτμο,στη Λέσβο και σε μερικά χωριά της Γορτυνίας (Αρκαδίας),το
κ και το γκ μπροστά από τα φωνήεντα ε και ι προφέρονται αντίστοιχα σαν δασύ τσ και δασύ τζ αντίστοιχα.
..
Μία ενδιάμεση βαθμίδα προς τον τσιτσακισμό είναι η προφορά των κ και γκ δασέα κχ και γκχ αντίστοιχα.
Η προφορά αυτή χαρακτηρίζει την κρητική διάλεκτο και τα ιδιώματα της Μέσης Μάνης,μερικών χωριών των Δωδεκανήσων και των Κυκλάδων,
των Κυθήρων και της Δυτικής Κύπρου.
Πιθανόν πρόκειται,όχι περί είδους τσιτσικισμού,αλλά περί υπερωϊο-κοποίηση των κ και γκ.
..
Τσιτακισμός είναι η τροπή του τ σε τσ.
Παρατηρείται όχι καθολικά,αλλά μόνο σε μεμονωμένες περιπτώσεις στα ιδιώματα των νησιών του Αιγαίου,ιδίως στην Κρήτη,
π.χ.αλάτι=αλάτσι,κρεατόμυια=κρετστόμυγυια,κλπ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου