Ο Καρτέσιος,1596-1650,ακολούθησε άλλο δρόμο,που δεν εναντιωνόνταν όμως καθόλου στο σχέδιο οργάνωσης του Μπέϊκον,το οποίο,αντίθετα,θεωρούσε απαραίτητο.
Κυριευμένος από το πάθος της βεβαιότητας,αναζήτησε πρώτ'απ'όλα,στο έργο του,''ΛΟΓΟΣ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΜΕΘΟΔΟΥ'',1637,τις προϋποθέσεις για μια ασφαλή φιλοσοφία,απαλλαγμένη από κάθε αμφιβολία.
Η φιλοσοφία του είναι εξ ολοκλήρου προϊόν διαλογισμού,
είναι η φιλοσοφία ενός πνεύματος το οποίο απομονώνεται για να μείνει ανεπηρέαστο από αβέβαιες γνώμες που απορρέουν από την κατ'αίσθηση αντίληψη,τον κοινωνικό περίγυρο και την παράδοση.
..
Ο φιλόσοφος οφείλει να ξεκινήσει απ'την αρχή για να δημιουργήσει με τις δυνάμεις του δικού του μυαλού ένα νέο και στερεό οικοδόμημα που να μην είναι το αποτέλεσμα της συγκυριακής επαφής του με τη ζωή.
..
Ο Καρτέσιος,όπως και ο Μπέϊκον,λαμβάνει υπόψιν του τις υπηρεσίες που η φιλοσοφία οφείλει να προσφέρει στον άνθρωπο.
"Τα πορίσματα της φιλοσοφίας πρέπει να συνιστούν :
μία μηχανική που να διευκολύνει την ανθρώπινη εργασία,
μία ιατρική θεμελιωμένη στην ακριβή γνώση του ανθρώπινου σώματος,
μία ηθική που να διασφαλίζει την αυτοκυριαρχία."
..
Τέτοια πορίσματα δεν είναι δυνατόν να απορρέουν από την απλή εμπειρική γνώση της ύλης και της ανθρώπινης φύσης.
Όμως,ως τα τότε,μόνο τα μαθηματικά διασφάλιζαν αυτή τη βεβαιότητα,που πήγαζε από τη μέθοδο τους εκκινώντας από προφανείς προτάσεις,συνήγαν άλλες,που ως εκ τούτου ήταν το ίδιο βέβαιες με τις πρώτες.
Η μέθοδος συνιστούσε στην ουσία τη σειρά σύμφωνα με την οποία γινόταν αυτή η παραγωγή.
Το ίδιο ισχύει και στην περιοχή της μεταφυσικής,όπου στην αρχική ολοφάνερη πρόταση ''ΣΚΕΠΤΟΜΑΙ,ΑΡΑ ΥΠΑΡΧΩ'' προσαρτήθηκε η ιδέα της ύπαρξης του θεού -δημιουργού της νοητικής ικανότητας του ανθρώπου-,η τελειότητα του οποίου εγγυάται την ορθότητα των ανθρώπινων κρίσεων,εφόσον αυτές στηρίζονται σε μία σαφή και προφανή ιδέα.
..
Η φύση της ύλης αποκαλύπτεται εξ ολοκλήρου χάρη στη σαφή και προφανή ιδέα της έκτασης,και έτσι η αριστοτελική φυσική που είναι θεμελιωμένη στις συγκεχυμένες ιδέες των αισθητών ιδιοτήτων υποκαθίσταται από την απόλυτα σαφή θεωρία του παγκόσμιου μηχανισμού,που δεν αναγνωρίζει στα σώματα παρά μόνο κινούμενα τμήματα έκτασης,ικανά να αλληλοαντιδρούν σύμφωνα με τους νόμους της κρούσης.
..
Οι ζωντανοί οργανισμοί περιλαμβάνονται και αυτοί στον παραπάνω μηχανισμό και δεν απαιτείται ως εκ τούτου η αναφορά σε μία ζωογόνο ψυχή για να εξηγηθούν οι δραστηριότητες.
Έτσι,η ψυχή,απαλλαγμένη από κάθε σχετική με τον παραπάνω μηχανισμό βιολογική λειτουργία,αποτελεί την καθαρή εκείνη σκέψη που υπήρξε η αφετηρία του μεταφυσικού στοχασμού :
η πρωτοβουλία την οποία εκδηλώνει στα πλαίσια αυτού του στοχασμού,καθώς και
η δυνατότητα την οποία παρουσιάζει ως προς το να ενδίδει μόνο στις σαφείς και προφανείς ιδέες,
αποτελούν ισάριθμες αποδείξεις της ελευθερίας της.
Ωστόσο,καθώς η ψυχή είναι ενωμένη με το σώμα,η ελευθερία αυτή μπορεί να παρεμποδιστεί από πάθη που παρασύρουν τη βούληση προς φαινομενικά αγαθά.
..
Η ηθική συνίσταται κυρίως στην ορθή χρήση των παθών αυτών,που επιτυγχάνεται ευκολότερα με τη γνώση του σωματικού μηχανισμού ο οποίος τα προκαλεί.
Έτσι,τα πάθη είναι δυνατόν να καταστούν βοηθήματα της βούλησης.
..
Αυθορμητισμός ως προς τη λογική.
Ελεύθερη πρωτοβουλία του στοχασμού,
που εξυψώνει τον άνθρωπο πάνω από προκαταλήψεις και πάθη.
Αυτά είναι τα ουσιαστικά ζητήματα που ο Καρτέσιος εισήγαγε στη φιλοσοφία,
και τα οποία έμελλε να χαρακτηρίσει τον πολιτισμό μας.
..
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου